ئابدوللاهئۆ جالان

ئابدوللاه Öجالان

ئابدوللاه Öجالان
ئابدوللاه Öجالان ("ئاپۆ"، 4ێ نیسانا 1949ان، گوندێکە خەلفێتییا ب ناڤێ ئامارا (گوند)) سیاسەتمەدارەکی کوردئە . Öجالان دامەزرێنەرێ پککێ بوو. د 15ێ سباتا 1999ان دە Öجالان ژئا لیێ دیئا ڤە هات تەسلیم کرنی دەولەتا ترکیێ. نها ل گراڤا ئیمرال د ناڤ تەجریتێ دە گرتی یە.
بیۆگرافی
زارۆکاتیا وی
ئابدوللاه Öجالان، د 1949ان دە ل گوندێ ئامارا یێ ناڤچەیا رها خەلفەتیێ هات دنێ. دبستانا سەرەتایی ل جیبینێ خوەندئوو هێ د وێ دەمێ دە د لیستک، لمێژئوو پارڤەکرنێ دە پێشەنگی دکر. دبستانا ناڤین ل نزپێ لیسە ژی ل ئەنقەرێ ل لیسەیا تاپو کاداسترۆ قەداند. د 1969'ان دە لئا مەدێ دەست ب کارمەندیێ کر. د کارمەندیا سالەکێ دە تێکلیا دەولەتئوو جڤاکێئوو یا سیستەما فەۆدالئوو دەولەتێ ژ نێز ڤە دیت. د 1971ێ دە تایینا خوە دەرانی ستەنبۆلێئوو ل ور د بەر کارمەندیێ دە خوەئا مادە دکر کو بکەڤە زانینگەهێ ژی. حەمان سال قەیدیا خوە ل فاکولتەیا هقووقێ چێکرئوو دەڤ ژ کارمەندیێ بەردا.
دەستپێکێ ژیانا وی یا سیاسی
د وان سالان دە ستەنبۆل د بن تەسیرا بایێ 68ان دە بوو.ئۆ جالان ژی کەتە بن تەسیرا ڤی باییئوو مارکسیزمئوو لەنینیزم ناس کر.ئە و سالانا وەکە سالێن وەرچەرخا ژیانا وی نەئوو هەر وهائە و سۆسیالیزم، یەکسانیئوو ئا زادی پر نێزی خەیالێن خوە یێن زارۆکتیێ دیتن.ئۆ جالان بریار دابوو کو سۆسیالیزمئوو پرسگرێکا کورد ل هەڤ بگونجینە. ب ڤێئا رمانجێ بریار دا کو دەست ب سیاسەتا چالاک بکەئوو قەیدیا خوە ل فاکولتەیا زانینگێن سیاسی یا ئەنقەرێ چێکر. ل ڤێ دەرێ خوە د ناڤئا تمۆسفەرەکە توندئا گوفتوگۆیان دە دیتئوو شەکلەک دا رامانێن خوە. د 30یێ ادارا 1972یان دە پێشەنگێن شۆرەشێ ماهر چایانئوو هەڤالێن وی ل قزلدەرەیێ هاتن کوشتنئوو ڤێ بوویەرێ شۆپێن کوور د ژیانئوو رامانێن وی دە دە هشتن. د 7ێ نیسانێ دە د چالاکیا شەرمەزارکرنا بوویەرا کۆمکوژیێ دە هات بنچاڤکرنئوو شاندن گرتیگەها ماماکێ. 7 مەه د گرتیگەهێ دە مائوو د وێ پێڤاژۆیێ دە خوە گهاند فکرائا ڤاکرنا رێخستنەکێئوو ژ بۆ ڤێ یەکێ گاڤئا ڤێت ناڤ پێڤاژۆیەکە دنئا لێگەرینئوو لێکۆلینێ. پشتی 1972ان پرسگرێکا کورد ب گەلەک دەردۆران رە گوفتوگۆ دکەئوو د هەمان دەمێ کۆمەلا پەروەردا بلندئا دەمۆکراتیکئا ئە نقەرێئا ڤا دکە. د هەمان دەمێ دەئە و خەباتێن خوە یێنئی دەۆلۆژیکئێ ن کو د ناڤا کۆمەکێ دە دمەشینە، دگهینە مەرهالەیا داوی. کۆما د بن پێشەنگیائۆ جالان دە د داویا سالا 1975ان دە جڤینەکێ ل دار دخەئوو بریار ددە کو ل کوردستانێ خەباتێ بمەشینە.
ئا ڤاکرنا پکک
د 27'ێ مژدارا 1978'ان دە ژیئۆ جالانئوو هەڤالێن خوە ل ئامەدێ ل گوندێ فیسێ یێ لیجەیێ جارەکە دن ل هەڤ کۆم دبنئوو بریارائا ڤاکرنا پارتیا کارکەرێن کوردستانێ ددن. خەباتێن رێخستنکرنێ یێنئۆ جالانئوو پارتیا یا وی پکک یێن ل کوردستانێ د دەمەکە کن دە بالا دەولەتا ترک کشاند. ل سەر ڤێ شێوەیا نوو یائۆ جالانئا ل هەمبەری پرسگرێکا کورد کو زکێ نەرمئێ ترکیێ بوو، دەولەتا ترک زەختێن خوە زێدە کرن. دەولەتێ بئا وایەکی ڤەکری ل هەمبەری تەرزائۆ جالان شەر ددا دەستپێکرنئوو ژ بەر ڤێ یەکێئۆ جالان د 1979ان دە دەرکەت دەرڤەئوو چوو لبنانێ. ب ڤیئا وایی مەشا کو وێ 20 سالان ل رۆژهلاتا ناڤین بەردەوام بکرا، دەست پێ کر. پککێ ل لباناێ د 1982یان دە کۆنگرا خوە یا دویەم پێکئا نیئوو بریارا ڤەگەرا ناڤائا خا وەلێت وەرگرت. ملیتانێن پککێ د بن پێشەنگیا Öجالان دە پەروەردەیا خوە یا یدەۆلۆژیکئوو لەشکەری ژی تەمام کربوون. دئە نجامێ دە د 15ێ تەباخا 1984ان دە ل باکورێ کوردستانێ شەرێ چەکداری دەستپێ کر. ژ وێ گاڤێئوو شوون ڤەئێ دی پرسگرێکا کورد ب هەموو دژواریا خوە د رۆژەڤا جیهانێ دە یە.
گرتنا وی
دئە نجاما شەرێ چەکداری دە ل سەر داخوازێن کو ژ ترکیێ تێن، ژ 1993انئوو شوون ڤە پککێ 3 جارانئا گربەستئی لان کر.ئە ڤ گاڤێن کو ژ بۆ چارەسەرکرنا پرسگرێکا کورد هاتنئا ڤێتن، راستی کەلەمئوو ئا ستەنگیێن دەردۆرێن رەنتخور هاتبوون. د 9ێ دۆتمەها 1998اندئە دئە نجاما کۆمپلۆیەکە کو ب هەڤکاریا هێزێن ناڤنەتەوی هاتئا مادەکرن،ئۆ جالان نەچار ما کو ژ سوریێ دەرکەڤە. 9ێ جۆتمەهێ دەئۆ جالان دەما دەست ب رێویتیا بەر بئە ورووپا کر وێ وها بگۆتا:ئە ز ژ نهائوو شوون ڤە دخوازم رۆلا خوە د کانالا سیاسی دە بلیزم.ئۆ جالان دەما لئی تالیا بوو گەلەک جاران بانگێن ژ بۆئا شتیێ کرن لێ بەلێ ژ یەکیتیائە ورووپا هێڤیا کو دکر ب دەست نەخست.ئۆ جالان د 2یێ سباتا 1999ان دە ب زۆردایینا یەونانیستانێ هەتا کەنیایێ دچە. د 15ێ سباتا هەمان سالێ دە ژی ل پایتەختێ کەنیا نایرۆبیێ ل پێشیائا ڤاهیا سەفارەتخانا یوونانیستانێ ب کۆمپلۆیەکە ناڤنەتەوی بەر ب ترکیێ ڤە تێ رەڤاندن. سەرۆکێ گشتی یێ پککێئا بدوللاهئۆ جالان ل گراڤائی مرالی یا ل ناڤ دەریا مارمارایێ ب تەنا سەرێ خوە د گرتیگەهێ دە هات بجهکرن.ئۆ جالان ل ئیمرالیێ ب پارێزنامەیا خوە یا پێشی دە داخواز کر کو پرسگرێکا کورد ل سەر بنگەهائا شتیێ وەرە چارەسەرکرن